Whiplash (smagnięcie biczem) – oznacza uraz, który zazwyczaj spowodowany jest wypadkami komunikacyjnymi, najczęściej wypadkami samochodowymi, podczas których nastąpiło uderzenie w tył pojazdu. Uraz ten, dotyczy głównie tkanek miękkich (mięśni, więzadeł, torebek stawowych) oraz kostnych (kręgów) odcinka szyjnego kręgosłupa, powodując zespół objawów klinicznych, posiadających wspólną nazwę: WAD (whiplash associated disorder). Terminem whiplash – zaczęto się posługiwać wraz z pojawieniem się samochodów, wcześniej uraz ten powstawał najczęściej w wyniku wypadków kolejowych i nosił nazwę railroad spine.
Przyczyny
W momencie zderzenia się pojazdów, siła która powstaje, w znacznym stopniu oddziałuje na pasażera. W nagły i niekontrolowany sposób głowa poszkodowanego zostaje odgięta ku tyłowi, a następnie gwałtownie zgięta do przodu. Ruch ten jest bardzo podobny do smagnięcia biczem, który powoduje wiele uszkodzeń w odcinku szyjnym kręgosłupa, np. nadwyrężeń. Mechanizm powstania uszkodzeń w urazie whiplash nie jest jednak dokładnie poznany. Uważa się, że w jego wyniku może dojść do zwichnięć w obrębie stawów kręgosłupa, rozerwania więzadeł, uszkodzenia krążka międzykręgowego (dysku) i torebki stawowej. Konsekwencją zmian w tych strukturach może być uraz rdzenia kręgowego. Często dochodzi również do uszkodzenia układu mięśniowego, zaburzenia odczuwania bólu, czucia głębokiego (zmysłu orientacji) oraz równowagi.
Wyróżnia się 4 główne typy urazu smagnięcia biczem, które są podzielone w zależności od mechanizmu urazu:
– wyprostny – dotyczy odcinka szyjnego kręgosłupa,
– zgięciowy – dotyczy najczęściej odcinka szyjnego i piersiowego,
– kompresyjny (uciskowy) – dotyczy odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa,
– rotacyjny – powoduje złamanie bocznych części kręgów.
Objawy
Wymienione wcześniej uszkodzenia są jedynie częścią problemów z jakimi zmagać może się poszkodowany.
W urazie smagnięcia biczem obraz kliniczny pacjenta obejmuje szereg objawów, które dotyczą prawie każdej ze struktur w ciele.
W układzie mięśniowym uszkodzenie najczęściej obejmuje struktury dotyczące szyi, obręczy barkowej, górnej części klatki piersiowej oraz pleców. Pacjenci odczuwają dolegliwości bólowe w stawach skroniowo-żuchwowych (żucie, mówienie, połykanie), barkowo-obojczykowych oraz w odcinku szyjnym kręgosłupa. Praca mięśniowa może być ograniczona, a w tkankach powstawać może stan zapalny, powodując uczucie sztywności oraz powstawanie punktów spustowych (trigger points).
W układzie stawowym uszkodzone mogą zostać więzadła, powodując utrudnienie wykonywanego ruchu oraz pogarszając stabilizację. Prowadzi to do osłabienia mięśni głębokich (odpowiedzialnych głównie za prawidłową postawę ciała), zapalenia stawów oraz ucisku na nerwy.
W obrębie układu nerwowego może dojść do uszkodzenia splotu ramiennego, rozwoju stanów zapalnych
w strukturach nerwowych lub wystąpienia zespołu górnego otworu klatki piersiowej, obejmującego zaburzenia czucia kończyny górnej, spowodowanego uciskiem splotu ramiennego.
Diagnostyka
Diagnoza urazu whiplash zazwyczaj jest stawiana na podstawie wywiadu, ponieważ nie ma dla niego dedykowanych testów. Lekarz lub fizjoterapeuta rozpoznaje do jakich uszkodzeń doszło i następnie decyduje jaki będzie rodzaj leczenia. Gdy istnieje podejrzenie złamania lub innego uszkodzenia odcinka szyjnego kręgosłupa można wykonać zdjęcie rentgenowskie, jednak nie jest ono często wykonywane w przypadku tego urazu, gdyż u większości pacjentów nie ma widocznych zmian w obrazie RTG.
W przypadku ryzyka istnienia uszkodzenia tkanek miękkich, wykonuje się dodatkowo rezonans magnetyczny.
Fizjoterapia
Fizjoterapeuta u pacjentów z urazem whiplash, powinien rozpocząć rehabilitację mającą na celu odtworzenie właściwej ruchomości stawów, przywróceniu odpowiednich krzywizn kręgosłupa (lordoza, kifoza), skorygowaniu postawy ciała i siły mięśniowej. W tym celu może posłużyć się technikami mięśniowo-powięziowymi (masaż tkanek głębokich), masażem poprzecznym, mobilizacją stawów, plastrowaniem dynamicznym (kinesiotaping), pracą na tkankach miękkich (rolling), prądami TENS, suchym igłowaniem.
Zobacz filmik z ćwiczeniami:
Autorka posta: Justyna Samborska
Notatka do posta 31.01.21:
Stacjonarna Klinika Body&Mind zakończyła działalność dnia 31.01.21. Zapraszam na kanał na YouTube Body&Mind Clinic, na którym znajdziesz mnóstwo darmowej wiedzy o zdrowiu i autoterapii.
Bogna Listewnik
