Bruksizm, czyli niekontrolowanie zaciskanie i/lub zgrzytanie zębami, to coraz częściej występujące zjawisko w naszym społeczeństwie. Zazwyczaj zaciskanie szczęk występuje w ciągu dnia, a zgrzytanie w nocy.
Konsekwencją bruksizmu są takie objawy jak:
– starte zęby, ubytki w szkliwie-> zęby stają się nadwrażliwe i podatne na próchnicę
– napięcie mięśni wokół żuchwy, szczególnie rano
– ból mięśni twarzy i stawów skroniowo- żuchwowych
– przeskakiwanie/ trzaski w stawach skroniowo-żuchwowych
– ograniczony zakres otwarcia ust
– bóle głowy i karku i w dalszej konsekwencji innych stawów i kręgosłupa
– szumy/dzwonienie w uszach
– pozorne bóle zębów (ból z napiętego mięśnia promieniuje do zęba naśladując zwykły ból zęba)
Szacuje się ze bruksizm dotyczy od 8 do 20% społeczeństwa.
2 Przyczyny:
– nie równości w zgryzie-są odpowiedzialne za ok. 20% przypadków bruksizmu- jeżeli zęby w czasie nocnego odpoczynku nie są do siebie idealnie dopasowane i nie opierają się o siebie w sposób prawidłowy, szczęki próbują znaleźć idealne ustawienie i trą o siebie, aby się dopasować. Taka sytuacja może mieć miejsce u osób z wadami zgryzu lub u osób z nieprawidłowo wyprofilowanymi plombami, koronkami, protezami, lub z ubytkami zębowymi. Leczenie polega zabiegach ortodontycznych i stomatologicznych układających zgryz i poszczególne zęby w odpowiedni sposób.
– przewlekły stres- odpowiada za niemal 100% przypadków zaciskania zębów za dnia i za 80% przypadków zgrzytania w nocy.
Zaciskanie szczęk jest naturalną reakcją organizmu na sytuację stresową. Nasze ciało zbiera wszystkie siły do walki, ciało napina się, ciśnienie krwi rośnie, następuje wyrzut kortyzolu itd. Po odejściu stresu, ciało i umysł rozluźniają się i napięcie mięśni wraca do normy.
Wszystko byłoby w porządku gdyby nie fakt, że w dzisiejszych czasach żyjemy w przewlekłym stresie… mięśnie ( w tym żuchwa) pozostają w ciągłym napięciu.
Najczęściej zaciskamy szczęki, kiedy jesteśmy na coś źli lub musimy stłumić w sobie emocje.
Rady:
– Normalnie zęby zaciskają się i kontaktują jedynie w czasie gryzienia oraz podczas przełykania śliny, czyli jedynie około 30 minut dziennie. Przez większość czasu w naszych ustach powinna być szpara około 2-4mm. Postaraj się, więc pilnować zachowywać szparę między zębami. Kiedy tylko złapiesz się na zaciskaniu zębów, weź głęboki wdech i z wydechem pomyśl „rozluźniam się”. Jednocześnie rozluźnij szczęki, kark i ramiona.
– język powinien spoczywać swobodnie na podniebieniu i lekko dotykać bocznych zębów górnej szczęki. Nie powinien natomiast leżeć na dnie jamy ustnej, ani opierać się o przednie zęby.
– powstrzymaj się od żucia gumy, obgryzania paznokci i innych czynności, które nie potrzebnie aktywują mięśnie żucia
– pozycja głowy
Grawitacja ciągnie naszą postawę w dół. Z biegiem lat garbimy się, a głowa wysuwa się do przodu. Sytuację pogarsza praca siedząca. Pozycja głowy wpływa natomiast na ustawienie stawów skroniowo-żuchwowych. Jest tak z powodu połączeń anatomicznych i funkcjonalnych między stawami a kręgosłupem szyjnym.
Aby ustawić głowę i szyję prosto:
- Wyprostuj cały kręgosłup. Pozycja szyi zależy od reszty kręgosłupa. Nie da się mieć poprawnej pozycji głowy, ze zgarbionymi plecami
- Cofnij podbródek i lekko go zadrzyj,
- Wyobraź sobie, że do czubka głowy masz przywiązaną nitkę i ktoś ciągnie cię za nią w górę. Wydłuż tył szyi.
Leczenie:
Żeby pozbyć się problemu, trzeba rozluźnić spięte mięśnie, aby zrobić to skutecznie potrzebna jest często współpraca fizjoterapeuty, stomatologa, ortodonty, psychologa a nawet czasami neurologa. Współpraca wielu specjalistów powinna być standardem w przypadku zaciskania i zgrzytania zębami. W Polsce często jeszcze tak nie jest, dlatego warto odwiedzić rehabilitanta, który współpracuje z dentystą i psychoterapeutą i w razie potrzeby odeśle na odpowiednie konsultacje. Zaniedbanie problemu może zakończyć się bardzo boleśnie.
Jeżeli przyczyną całego zamieszania są nierówności w zgryzie (20% przypadków) to w pierwszej kolejności powinniśmy udać się do dobrego stomatologa, który poprawi ustawienie zębów. Równolegle do terapii stomatologicznej, powinno się prowadzić fizjoterapię napiętych mięśni.
Jeżeli natomiast przyczyną jest stres (80%przypadków), to rozluźnianie mięśni u fizjoterapeuty, połączone z nauką redukcji stresu np. z pomocą psychologa, da najlepsze rezultaty.
Dodatkowo lekarz czasami zaleca zakładanie przed snem tzw. szyny relaksacyjnej z silikonu lub akrylu. Szyna robiona jest specjalnie dla danej osoby. Szyna jest dobrym sposobem ochrony zębów przed skutkami zgrzytania, jednak nie rozwiązuje problemu.
Można również skorzystać z metody obstrzykiwania mięśni żwaczy toksyną botulinową (botoksem). Substancja ta poraża część włókien mięśniowych, przez co mięsień staje się słabszy i nie ma siły zgrzytać. Botoks nie rozluźnia mięśni i działa tylko kilka miesięcy, a więc nie rozwiązuje problemu. Skorzystanie z niego jest jednak zalecane dla osób o bardzo nasilonych objawach, bo pozwala w spokoju kontynuować rehabilitację.
